Тойуксуттар тоҕуорустулар
Мэҥэ Хаҥалас улууһун биллэр фольклориһа, Москубаҕа саха култууратын уонна литературатын күннэрин икки төгүллээх кыттыылааҕа, Ульяновскай уонна Москуба куораттарга ыытыллыбыт Бүтүн Сойуустааҕы көрүү лауреата, Мэҥэ уонна Мөҥүрүөн нэһилиэктэрин Бочуоттаах гражданина, «Мэҥэ Хаҥалас улууһугар култуура уонна искусство сайдыытыгар кылаатын иһин» бэлиэ хаһаайына, сыана бэтэрээнэ Афанасий Никифорович Протодьяконов 85 үбүлүөйдээх сааһыгар анаммыт улуустааҕы биирдиилээн толорууга тойук күрэҕэ Балыктаахха буолан ааста.
Үөрүүлээх тэрээһин Афанасий Никифорович патриот, көхтөөх киһи буоларын, күн бүгүҥҥэ диэри бары культурнай-спортивнай тэрээһиннэргэ кыттарын кэпсиир, олоҕун кэрдиис кэмнэрин сырдатар видеосюжетынан саҕаланна.
Афанасий Никифорович биһиги улууспутугар тэриллэн ыытыллар Култуура уонна спорт эстафетатын бастакы кыттыылааҕа. 1956 сылтан биир да сылы көтүппэккэ, сылын ахсын лауреат үрдүк аатын сүгэр, дэгиттэр спортсмен буолан, элбэх наадалаах очукуону аҕалбыта.
В.К. Степанов аатынан Култуура уонна спорт эстафетатын быйылгы 66-с төгүлүн ыытыллыбыт «Дойду туһугар – бары бииргэ» диэн девизтээх күрэҕэр «Күн Эрили» олоҥхоттон бөлөҕүнэн толорууга кыттыытын иһин дипломант үрдүк аатын иҥэрбиттэрэ – билигин да айылҕаттан айдарыылаах талаанынан эдэр дьоҥҥо үтүө холобур буолар.
Бу күн Афанасий Никифорович күрэхтэһээччилэргэ анаан олоҥхоттон быһа тардыыны толорон иһитиннэрдэ. Тойук күрэҕин үөрүүлээх чааһыгар бэйэлэрин эҕэрдэлэрин тиэртилэр:
Мэҥэ нэһилиэгин баһылыгын солбуйааччы Мохначевскай Иван Егорович, Мөҥүрүөн нэһилиэгин баһылыгын солбуйааччы Александров Юрий Николаевич, Мэҥэ Хаҥалас култууратын уонна духуобунай сайдыыга управлениетын методиһа Иванов Станислав Александрович, Г.Колесов аатынан оройуоннааҕы норуот айымньытын киинин, Олоҥхо дьиэтин уус-уран салайааччыта Васильева Айта Семеновна, Д.Ходулов аатынан норуот айымньытын дьиэтин режиссера Эверстова Галина Васильевна, М.П. Габышев аатынан Балыктаах орто оскуолатын дириэктэрэ Мохначевская Айталина Михайловна, Афанасий Никифорович тапталлаах кэргэнэ Мария Алексеевна аймахтарын аатыттан Борисова Нина Николаевна, «Лесной» түөлбэ олохтоохторун ааттарыттан Мордискина Антонина Николаевна, Кычкина Лидия Ивановна, «Арчы» түмсүүттэн Рожина Надежда Федоровна, «Доруобуйа» түмсүүттэн Ноговицына Марфа Иннокентьевна, Афанасий Никифорович бииргэ төрөөбүт балта Мосоркина Екатерина Никифоровна, бииргэ төрөөбүт убайа Василий Никифорович оҕолорун-сиэттэрин ааттарыттан Протодьяконова Екатерина Васильевна, олохтоох култуура дьиэтин дириэктэрэ Кычкина Любовь Васильевна Дьокуускайтан Скрябина Анисия Даниловна.
Дьоро күн үөрүүлээх чааһын «Мичээр» үҥкүү бөлөҕө «Арчы» үҥкүүнэн, хомуска сахалыы матыыптарынан Геннадий Афанасьев, норуот ырыатынан Дария Андросова, «Сайдыына» вокальнай ансаамбыл, ыалдьыттар Майа сэлиэнньэтиттэн «Алгыс» түмсүү (сал. Екатерина Мосоркина «Илгэ» үҥкүүнэн, сиэн кыыс Амелия Протодьяконова флейтаҕа оонньоон) эҕэрдэлэрин тиэртилэр.
Улуустааҕы биирдиилээн толорууга тойук күрэҕэр барыта үс бөлөҕүнэн Майаттан, Аллараа Бэстээхтэн, Тараҕай, Төҥүлү, Дьаҥхаады, Дьабыыл, Мөҥүрүөн, Мэҥэ нэһилиэктэриттэн кэлэн, 19 тойуксут кыттыыны ылла.
Дьүүллүүр сүбэҕэ үлэлээтилэр: Мэҥэ Хаҥалас култуураҕа уонна духуобунай сайдыыга управлениетын методиһа, оһуохайга Саха Сирин Дархан этээччитэ Иванов Станислав Александрович, күрэҕи тэрийээччи Протодьяконов Афанасий Никифорович, Г.Колесов аатынан оройуоннааҕы норуот айымньытын киинин Олоҥхо дьиэтин уус-уран салайааччыта Васильева Айта Семеновна.
Күрэх түмүгүнэн бастакы бөлөххө 18-40 саастарыгар диэри бастакы үрдэл- Галина Зыкова (Табаҕа).
Иккис үрдэл – Денис Оконешников (Дьабыыл), үһүс үрдэл – Дария Андросова (Балыктаах, Мэҥэ нэһилиэгэ).
Иккис бөлөххө 41-60 саастарыгар диэри бастакы үрдэл – Нестерова Маргарита (Майа), иккис үрдэл – Скрябин Анатолий (Доллу), үһүс үрдэл – Акимов Владимир (Майа).
Үһүс бөлөххө 61 сааһыттан үөһэ саастаахтарга бастакы үрдэл – Николаева Агафия (Майа), иккис үрдэл – Неустроева Людмила (Майа), үһүс үрдэл — Бурнашова Аграфена (Табаҕа).
Күрэх муҥутуур кыайыылааҕынан Аксинья Степанова ааттанна уонна Мэҥэ нэһилиэгин дьаһалтата олохтообут 10000 солк. суумалаах сертификатынан наҕараадаланна.
«Көрөөччү биһирэбилэ» ааты Владимир Акимовка (Майа), Василий Протодьяконов оҕолорун-сиэттэрин анал бирииһэ – Татьяна Неустроеваҕа (Дьаҥхаады), Екатерина Мосоркина дьиэ-кэргэнин анал бирииһэ – Нина Борисоваҕа (Төҥүлү), СӨ норуот маастара Валентина Березкина анал бирииһэ – Айаан Верховцевка (Аллараа Бэстээх), Марфа, Егор Протодьяконовтар оҕолорун-сиэттэрин анал бириистэрэ ананна саамай аҕам саастаах кыттааччыга – Ксения Филипповаҕа (Табаҕа).
Тойук күрэҕэр көхтөөхтүк кыттыбыт кыыттааччыларга харчынан сэмэй бириэмийэлэр, туоһу суруктар туттарылыннылар.
Тойук күрэҕин Вера Фадеева, Дария Андросова, Рима Фадеева бэйэлэрин ылбаҕай ырыаларынан ситэрэн-сэргэхситэн биэрдилэр.
Түмүк тахсыар диэри кыттааччылар уонна көрөөччүлэр оһуохайы оройуттан тутан оһуохайдаан ыллылар.
Дьоро күнү өйдүү-саныы сылдьаары хаартыскаҕа түстүлэр, өр көрсүспэтэх дьон-сэргэ көрсүһэннэр, ирэ-хоро кэпсэтэн сэргэхсийдилэр.
Мария Захарова, Балыктаах, Мэҥэ Хаҥалас