Олоҥхону кылынан ойуулаан
Норуот маастарын күнүн бэлиэтээһин чэрчитинэн, саха норуодунай суруйааччыта Егор Неймохов аатынан литератураны, кыраайы үөрэтэр музейга Мэҥэ Алдан нэһилиэгин талба талааннаахтарын, уран тарбахтаахтарын оҥоһуктарын быыстапката көрдөрүүгэ турда.
Быыстапка саамай тууһа, сүмэтэ, олох үрдүк таһымҥа таһаарбыт экспонаттар – Татьяна Иннокентьевна Колодезникова оҥоһуктара. Кини оҥорбут «Олонхо – һаха омук мындыр өйүн кылаан чыпчаала» кылынан дьүһүйүүтэ ханнык баҕарар улахан таһымнаах быыстапка киэргэлэ буолуон сөп.
Ааптар бэйэтэ маннык быһаарыы суруйбут:
«Композиция ортотугар Аал Луук мас. Аал Луук мас олоҥхо үс дойдутун ситимниир. Бу мас силиһиттэн хаһан да тоҥмот күөл үөскүүр. Олоҥхоҕо бу күөл Сөлөгөй Чөҥөрө чүөмпэ дэнэр. Бу чүөмпэ уута бааһы оһордор, өлбүтү тилиннэрэр кыахтаах, ол иһин бу уу олоҥхоҕо өлбөт мэҥэ уута дэнэр эбит.
Аал Луук мас үөһэ өттүгэр Айыы дьонун араҥаччылыыр Үөһээ дойду бухатыыра Дьулуруйар Ньургун Боотур үс дойдунан сылдьар Дьулусхан Субуйа Сүүрүк дьураа хара атын кытта көстөр.
Орто үктэлгэ – үс дойду сүрүн геройдара. Бу тоҕус былас суһуохтаах Туйаарыма Куо, тоҕус халлаан домньута, аҕыс халлаан арчыһыта Айыы Умсуур удаҕан уонна Аллараа дойдуттан абыр-табыр ардьаа тиистээх адьарай уола, абааһы атамаана Уот Уһутаакы.
Аал Луук мас киһи аймаҕы аһатар, кэхтибэт үүнүү-сайдыы бэлиэтэ буолар. Ону көрдөрөн, салама, ынах, сылгы, илгэ иһитэ — ыаҕайа, томторук, харысхал ыйаннылар.
Олоҥхо – һаха омук мындыр өйүн кылаан чыпчаала. Ону бу композицияҕа сэгэтэн көрдөрдүм.
Татьяна Колодезникова.»
Ааптар аатырбыт ат баайааччы-тренер, булчут Иннокентий Свинобоев-Тыыннаахап төрөппүт кыыһа буолар. Кини итинник аҕаҕа төрөөбүт буолан, олох оҕо эрдэҕиттэн Дьөһөгөй оҕотун ытыктыы, таптыы улааппыта көстөр. Онуоха эбии саха фольклорун, олоҥхотун сэргиир, бэйэтэ уран тарбахтаах буолан, маннык бэртээхэй, дириҥ ис хоһоонноох композицияны айан оҥордоҕо.
Итини таһынан өссө »Алгыстаах буоллун олоххут» диэн кылынан дьүһүйүүнү оҥорбут.
Онно Аал Луук мас аттыгар алгысчыт оҕонньор, күлүмүрдэс үрүҥ көмүс солко таҥастаах, кытыйа тутуурдаах кэрэ бэйэлээх кыыс, кымыстаах улахан иһит, ыаҕас бааллар, оттуллубут холумтаҥҥа аал уоту аһата, айах тута тураллар,
«Ыһыах. Күнү көрсүү» диэн дьүһүйүүтүгэр куукулалары оҥорон баран кырааскалаабыт. Ол фигуралары наһаа уус киһи оҥорбута көстөр, ымпыгар-чымпыгар тиийэ ураты ураннык оҥорбут.
Татьяна Иннокентьевна кэргэнэ Николай Тимофеевич суруйааччы Егор Неймохов олох чугас доҕоро этэ. Егор Петрович эмискэ олохтон туораабытыгар наһаа аһыйбыта, хараастыбыта. Билигин биһиги кэккэбитигэр эмиэ суох, балыыһаҕа сытан төрөөбүт күнүгэр тапталлаах сайылыгар Рыыпка бараары таҥна туран бараахтаабыта. Николай Тимофеевич наһаа үчүгэй оптимист бөҕө, эрэллээх доҕор, үтүөкэн аламаҕай киһи этэ. Баара буоллар, Танятын үлэтиттэн астынан күлэ-үөрэ кэпсээн- ипсээн бөҕө буолуо этэ. Татьяна Иннокентьевна чахчы улахан, сиппит-хоппут норуот маастара буолбут.
Мария Неймохова,
Мэҥэ Алдан, Томпо