«Куйуур олоҥхото-2025» кыайыылааҕа — Сайыына Шамаева
Кулун тутар 28-29 күннэригэр Дьанхаады нэһилиэгэр саха норуотун национальнай геройа Манчаары Баһылай 220, Улуу Кыайыы 80, Мэҥэ Хаҥалас улууһа төрүттэммитэ 95 сылларыгар анаммыт «Куйуур олоҥхото» ыччат олоҥхоһуттар өрөспүүбүлүкэтээҕи күрэҕэ номнуо быйыл онус төгүл ыытылынна.
«Куйуур олоҥхото” ыччат күрэҕин “Ыччат олоҥхоһут” өрөспүүбүлүкэтээҕи түмсүү 2015 сылтан Мэҥэ Хаҥалас улууһун Бастакы Тыыллыма нэһилиэгин сиригэр-уотугар төрүттээн ыытан кэлбитэ. 2019 сыллаахтан бырайыагы кэҥэтэн, улуустарынан тэрийэн ыытар буолбуппут. Быйыл Дьанхаады сиригэр-уотугар тиийэн кэллэ.
“Куйуур олоҥхото” ыччат күрэҕигэр өссө биир дириҥ суолталаах дьоһун түгэн тосхойдо. Ол курдук саха олоҥхотун, ырыатын-тойугун, түһүлгэлээх төрүт үҥкүүтүн үөрэппит, тарҕаппыт, сайыннарбыт Сунтаар улууһун чулуута, саха ааттааҕа Сергей Афанасьевич Зверев- Кыыл Уола төрөөбүтэ 125 сылыгар анаан удьурхай тэллэхтээх, сиэдэрэй ситиилээх, Аар Баҕах сэргэлээх, Кыһыл көмүс солотуулаах, Кыыл Уола бүүстээх Ытык Бэлиэ Мэҥэ Хаҥалас сиригэр-уотугар тиийэн кэлбитин дьоһуннаан, суолталаан көрүстүбүт.
Сергей Афанасьевич Зверев- Кыыл Уола Ытык Бэлиэтин Кыыл Уолун аатынан ыытыллар “Тоҕус оһуордаах түһүлгэ” өрөспүүбүлүкэтээҕи киэн күрэх Кылаан Кыайыылааҕа, тимир ууһа, Төҥүлү нэһилиэгиттэн Василий Макаров уонна улууспут киэн туттар ааттаах-суоллаах бастыҥ олоҥхоһуттара, оһуохайдьыттара, тыллаах-өстөөх чабырҕахсыттара Аксиния Степанова, Станислав Иванов, Ульяна Ефремова уонна Валентина Кривошапкина өрө көтөҕөн киллэрдилэр.
Сахабыт Сирин араас муннуктарыттан кытта кэлбит ыччаттары Дьанхаады нэһилиэгэ тыа сирин түөлбэтин баһылыгын солбуйааччыта Петр Сергеевич КУРКУТОВ, СӨ Олоҥхо Ассоциациятын президенэ Феврония Васильевна ШИШИГИНА, педагогическай наука кандидата, доцена, Россиятааҕы естественнэй наукалар академияларын бочуоттаах профессора, “Куйуур олоҥхото” бырайыак автора Галина Семеновна ПОПОВА-САНААЙА, Гавриил Гаврильевич Колесов аатынан Олоҥхо дьиэтин салайааччыта Евдокия Николаевна ИВАНОВА эҕэрдэлээтилэр, “Олоҥхо баттл” — 2024 кыайыылааҕа Аксиния Степанова добун тойугун туойда, С.А. Зверев-Кыыл Уола үҥкүүлэринэн “Тоҕус мэҥэ хамсаныыны” оҥоттордо, Төхтүрдээҕи оҕо искусствотын оскуолатын иитиллээччилэрэ Эдгар Христофоров (сал: Анна Максимова) хомоҕой хомуһун тыаһынан, салайааччы Татьяна Говорова кырачаан уолаттарга туруорбут “Чохчоохой”, “Кыайыыга дьулуур” үҥкүүлэринэн көрөөччү кутун туттулар.
“Куйуур олоҥхото” күрэххэ барыта 10 кыттааччы уран тылларын, кылыгырас кылыһахтарын, олоҥхолорун толорон иһитиннэрдилэр. Манна эбэн эттэххэ, олоҥхо күрэҕэ саҕаланыан иннинэ кырачаан көрөөччү Майаттан Сайдам Иванов бэйэтэ олоҥхолуур баҕатын биллэрэн, бар дьоҥҥо олоҥхо ырыатын-тойугун бэлэхтээн үөртэ.
Ыччаттар олоҥхолорун түүн үөһэ дылы истии буолла. Сорохторун сарсыҥҥы күҥҥэ истиигэ хаһааннылар.
Иккис күн сарсыардаттан олоҥхону истии салҕанна. Күн оройо буолуута бука бары хомунан, Туора Күөлгэ киирэн диэри куйуурдаатылар. Бу дьоро түһүлгэ саҕаланыан иннинэ алгысчыт Иван Ипатьевич Ермолаев Күөх боллох иччигэ сиэри-туому оҥордо, алгыһын көтөхтө.
Оҕолор үөрэ-көтө куйуур тула сүүрдүлэр-көттүлэр. Бу кэмҥэ Кондратий Герасимов сүргэтэ көтөҕүллэн олоҥхолоон иһитиннэрдэ, Амма Уола Егор Никифоров кутурук салайан ырыа ыллаан үөртэ.
Икки күн тухары олоҥхо толорооччулары ааттаах-суоллаах дьүүллүүр сүбэ: педагогическай наука кандидата, доцена, Россиятааҕы естественнэй наукалар академияларын бочуоттаах профессора, “Куйуур олоҥхото” бырайыак автора Галина Семеновна ПОПОВА-САНААЙА, СӨ Олоҥхо тыйаватырын Олоҥхо киинин чинчийэр, үөрэтэр уонна тас дойдулары кытары үлэни сүгүрүйээччи СӨ үөрэҕириитин, култууратын туйгуна, Учууталлар учууталлара Ульяна Михайловна ФЛЕГОНТОВА , Дьокуускай куорат “Айыы кыһата” национальнай гимназия учуутала, үөрэҕирии билимин хандьыдаата, доцент Ньургуйаана Гаврильевна НИКИТИНА, Иван Михайлович Романов аатынан Төхтүрдээҕи орто оскуола саха тылын уонна литературатын учуутала, СӨ үөрэҕириитин туйгуна, РФ президенэ В.В. Путин “Россия бастыҥ учуутала” грант кыайыылааҕа Диана Егоровна ТАРАБУКИНА көрдүлэр, иһиттилэр уонна түмүк таһаардылар.
«Кэскиллээх олоҥхоһут»- Анита Константинова, Амма улууһа. Олоҥхоһут А.С. Порядин сыдьааннара туруорбут “Сардаана” маҕаһыыҥҥа сертификатын туттардылар.
“Удьуор утумун тутар олоҥхоһут” – Айаал Быгынанов, Таатта улууһа. Киниэхэ урбаанньыт Руслан Федотов туруорбут маҕаһыын сертификата туттарылынна.
“Тэтими тутар олоҥхоһут” — Нарыйаана Шамаева, Бүлүү улууһа. СӨ “Ыччат олоҥхоһут” түмсүү салайааччыта, олоҥхоһут Марфа Аммосова туруорбут 5000 уу харчынан бирииһин туттарда.
“Сэһэн төрдүн тутар олоҥхоһут” — Егор Никифоров, Амма улууһа. СӨ Дархан оһуохайдьыта, олоҥхоһут, алгысчыт Денис Оконешников туруорбут бирииһин тутта.
“Хомоҕой тыллаах олоҥхоһут” — Кондратий Герасимов, Үөһээ Бүлүү улууһа. Г.Г. Колессов аатынан Олоҥхо дьиэтин 5000 солк уу харчынан бирииһин кытары СӨ Дархан оһуохайдьыта, олоҥхоһут, алгысчыт Денис Оконешников туруорбут бирииһин тутта.
“Түһүлгэлээх олоҥхоһут” — Марфа Аммосова, Мэҥэ Хаҥалас улууһа. Олоҥхоһут, ССРС суруйааччыларын сойууһун чилиэнэ Н.И. Степанов – Ноорой сыдьааннара туруорбут ДНС маҕаһыыҥҥа сертификаты туттардылар.
III үрдэл – Мира Егорова, Амма улууһа. Төхтүрдээҕи “Мичил” оҕону сайыннарар киин туруорбут 10000 солк уу харчыны тутта.
II үрдэл – Зинаида Бураева, Амма улууһа. СӨ Олоҥхо Ассоциацията туруорбут 12000 солк уу харчынан ону кытары Арктикатааҕы культура уонна искусство института туруорбут сахалыы дэйбиирин туттардылар.
I үрдэл – Станислав Иванов, Мэҥэ Хаҥалас улууһа уонна СР Олоҥхо Ассоциацията туруорбут 30000 солк уу харчынан ылла.
“Кылаан кыайыылаах” Сайыына Шамаева, Бүлүү улууһа. Киниэхэ Гавриил Колесов аатынан Олоҥхо дьиэтэ оҥотторбут “Куйуур олоҥхото” “Кылаан кыайыылааҕа” бэлиэни кытары Дьанхаады нэһилиэгэ тыа сирин түөлбэтин баһылыга Василий Николаевич СТРУЧКОВ 50 000 солк. уу харчынан туттарда.
Маны таһынан “Бастыҥ Ноо-һут” анал ааты икки күн тухары олоҥхоһут ыччаттар толорууларын толору көрбүт Анна, Федот Аммосовтар дьиэ кэргэттэрэ Руслан Федотов туруорбут сертификатын туттулар.
Саха Республикатын Олоҥхо Ассоциациятын президенэ Феврония Васильевна ШИШИГИНА бэйэтэ туруорбут бирииһин “Куйуур олоҥхото” күрэххэ икки оҕото ситиһиилээхтик кыттыбыт уһуйааччы Бүлүүттэн Маргарита Егоровна Григорьеваҕа туттарда.
СР Олоҥхо институтун 10000 солк. уу харчынан бирииһин олоҥхону толорооччу, олоҥхону чинчийээччи ыччакка Амма улууһуттан Егор Никифоровка туттардылар.
Мэҥэ Хаҥалас улууһун култуураҕа уонна духуобунай сайдыыга салалтатын 10000 солк. анал бирииһин “СӨ Ыччат олоҥхоһут” түмсүү салҕыы хорутуулаахтык үлэлиирин туһугар фондаҕа туттардылар.
СӨ «Ыччат олоҥхоһут түмсүү» салайааччыта Марфа Федотовна Аммосова биир дойдулаахтарыгар, этиитин өйөөн, бу киэҥ далааһыннаах «Куйуур олоҥхото» күрэҕи дойдутугар Дьанхаады сиригэр- уотугар тэрийэн ыытарга күүс-көмө буолбут бар дьонугар, чуолаан Дьанхаады нэһилиэгэ тыа сирин түөлбэтин баһылыгар Василий Николаевич Стручковка, элбэх хайысхалааах култуура киинин салайааччыта Алексей Валерианович Говоровка, уус-уран салайааччыга Айаан Васильевич Стручковка , Төхтүр тэрилтэлэрин бука бары салайааччыларыгар, Г.Г. Колесов аатынан Олоҥхо Дьиэтигэр , улуустааҕы культура уонна духуобунай сайдыы салалтатыгар махтал тылларын этэн туран Махтал суруктары туттартаата.
Бу курдук икки күннээх ыччаттолорооччулар “Куйуур олоҥхото” өрөспүүбүлүкэтээҕи күрэх киэҥ далааһыннаахтык ыытыллан түмүктэннэ.
https://domolonkho.ru/sonunnar