Бүгүн киэһэ Дарханныын” кэпсэтии биэрии буолла. Кэпсэтиигэ Ил Дархан Айсен Николаев Амма улууһугар ыытыллыбыт Олоҥхо ыһыаҕын тэрээһинин үрдүктүк сыаналаата, бэртээхэй үчүгэй ыһыах ааста диэн санаатын тириэртэ. “Мин ыытыллар Олоҥхо ыһыахтарыгар барытыгар сылдьан кэллим. Ыһыах сылтан сыл тупсан иһэр, таһыма үрдүүр. Аммаҕа ыытыллыбыт ыһыах олус үчүгэй буолла. Аммалар түмсэннэр, сомоҕолоһоннор, сүрдээх үчүгэй ыһыаҕы ыыттылар. Сүрдээх ыраас, […]
На открытии Ысыаха Олонхо впервые в республике все эпические песнопения прозвучали в приленском стиле на образцах преемников Тимофея Захарова-Чээбия – Устина Нохсорова, Кюннюк Урастырова и болугурского сказителя Алексея Агапова. Осенью 2021 года, при жизни педагога по освоению олонхо Анисии Даниловны Софроновой, руководителя детской группы «Оллоон» из Бетюня, вместе с новым начальником управления культуры и народного творчества Амгинского улуса Иваном Ивановым мы собрались в […]
С 19 по 21 июня Ысыах Олонхо в Амгинском улусе посетили около 25 тысяч гостей, также около 7 тысяч человек были задействованы в организации основных мероприятий и приняли участие в соревнованиях, конкурсах. В своем выступлении заместитель Председателя Правительства Якутии, председатель оргкомитета Сергей Местников отметил, что по отзывам гостей и участников национальный праздник в Амге стал […]
Муона чараҥар В.И. Швердин аатынан пааркаҕа аны улуус дьаһалтата ыһыах тэрээһиннээхтик барыытыгар күүс-көмө буолбут дьоҥҥо бэйэтин махталын тириэрдэр бэлиэ түгэнэ буолан ааста. Бэлиэ түгэҥҥэ мустубут дьон соторутааҕыта эрэ ыһыах ыһыллыбыт сиригэр бэртээхэй тутуулары көрө-астына, хайдах-туох ыһыах ааспытын ырытыһан, чахчы да, ыытыллыбыт үлэттэн астынан, бэйэ-бэйэлэригэр махталларын тириэртилэр. “Кэлбит ыалдьыт эрэ барыта ыһыахтан үөрэн-көтөн, баһыыбалаан барбыта – […]
Быйылгы ыһыахтар, ханна да буоллун, дьон-сэргэ болҕомтотун тардардыы тэрээһиннээхтик ыытыллыбыттарын туһунан аныгы сибээс көмөтүнэн ыһыахха сылдьыбатах да киһи толору өйдөбүлү ылыан сөп. Ордук кэнники сылларга «Саха» НКИХ суруналыыстара ыһыаҕы анаан сырдатар буоллулар. Бу өттүнэн быйылгы Олоҥхо ыһыаҕын уонна Туймаада туонатын ыһыаҕа сөптөөхтүк сырдатылынна, куйаар ситимнэригэр тахса сатаата. Доруобуйам туругунан, үксүн ыһыах тэрээһинин аныгы мультимедийнэй сибээс […]
Олоҥхо ыһыаҕар Тимофей Захаров-Чээбий «Ала Булкун Бухатыыр» олоҥхотун уһун тыыннаах ааҕыы марафонугар 100-тэн тахса киһи аахпыта. Бу үгэс иллэрээ сыл, Үөһээ Бүлүүгэ Олоҥхо ыһыаҕар үөскээбитэ. Саха АССР 100 сылыгар 100 киһи аахпыта. Быйыл бу тэрээһин үһүс сылын ыытыллар. Амма биллэр олоҥхоһуттара Тимофей Захаров-Чээбий, Екатерина Захарова, Күннүк Уурастыырап, Мэлэк Мэхээлэ, Устин Нохсоров сыдьааннара анаан кэлэн аахпыттара […]
Арассыыйа үтүөлээх механизатора, Мэҥэ Хаҥалас улууһун ытык олохтооҕо, саха биллиилээх тойуксута, саха олоҥхотун, оһуохайын, түҥ былыргы төрүт үгэстэрин утумнаабыт, омук тыыннаах буолар үгэстэрин олоҕун тиһэх күннэригэр диэри харыстыы, бүөбэйдэһэ, тарҕата-тэнитэ сатыы сылдьыбыт киһинэн Аркадий Михайлович Захаров этэ. Чэпчэкитэ суох дьылҕалаах саха омуга өбүгэ саҕаттан илдьэ кэлбит ытык үгэстэрэ, Аркадий Михайлович курдук дьон баар буолан, үгүс […]
Олоҥхо ыһыаҕар Тойон сэргэ аттыгар Үөһээ Бүлүү улууһун Балаҕаннаах нэһилиэгин ыччатын, омуннаабакка эттэххэ, олоҥхону үс сааһыттан умсугуйан толорор Никита Аянитовы көрсөн кэпсэттим. Амма сиригэр ыһыллыбыт Олоҥхо ыһыаҕар Никита «Эмис Түмэппий курдук этэн дьэргэлдьиттэхпинэ» диэн олоҥхону толорооччулар күөн күрэстэригэр ыччаттарга бастакы үрдэл кыайыылааҕа буолан, 60 000 солк. суумалаах сэртипикээтинэн наҕараадаланан өрөгөйө үрдээн, үөрэн-көтөн олоҥхолоон иһитиннэрдэ, саҥа […]
СӨ Национальнай бибилэтиэкэтэ, Култуура уонна ускуустуба Аартыкатааҕы үнүстүүтэ, Олоҥхо ассоциацията «Олоҥхолоох айан: ноо!» диэн кыттыгас бырайыактарын чэрчитинэн, ыччат десана Таатта, Амма улуустарынан сырыытын туһунан ролигы көрүҥ. Чопчулаан эттэххэ, нэһилиэнньэҕэ олоҥхону көҕүлүүр, билиҥҥи кэм олоҥхоһуттарын уонна толорооччуларын устан үйэтитэр «Олоҥхолоох айан» бырайыак десана 2022 сыл сааһыгар Бүлүү бөлөх улуустарын кэрийбитэ. Ол кэнниттэн 2023 сыллаахха Бэрэсидьиэн култуураны […]
Имя уроженца Амгинского селения Якутской области, ныне село Амга, Амгинского улуса, Виктора Николаевича Васильева известно далеко не каждому. Между тем, он является первым ученым-исследователем, известным этнографом и фольклористом, выдающимся исследователем Сибири, действительным членом Императорского Русского Географического общества (Санкт-Петербург). Родившись в семье политического ссыльного Николая Васильевича Васильева (1845-1888) и местной крестьянки Александры Васильевны Немчиновой (1847-1885), воспитываясь […]
Амма улууһугар «Саҥарар саҥам сататын сабаҕалааҥ, этэр тылым эгэлгэтин эридьиэстээҥ» Олоҥхо ыһыаҕа ыһыллар күүтүүлээх кэмэ тиийэн кэллэ. Бу иннинэ былытынан бүрүллэн соҥуоран турбут мэҥэ халлаан кытта үөрбүттүү сырдык саһарҕанан, үтүөкэннээх күлүм күнүнэн ыраахтан-чугастан кэлбит ыалдьыттары хатаҕалыы көрүстэ. Айгыр-силик айылҕабыт саамай тупсан турар кэмигэр, бэс ыйын 20 күнүгэр, Алгыстаах Амма Муона Чараҥар күөххэ үктэнэр, үрүҥ күннүүн […]
Олоҥхо ыһыаҕар Амматтан төрүттээх норуодунай худуоһунньук, кыраайы үөрэтээччи, РСФСР ускуустубатын үтүөлээх диэйэтэлэ Михаил Носов хартыыналарынан «Тиллибит чахчылар» диэн XVII-XX үйэтээҕи саха таҥаһын уонна симэҕин дьүһүйүүнү көрдөрдүлэр. Улус.Медиа хаартыскаҕа түһэриилэригэр көрүҥ.
Култуура уонна ускуустуба Аартыкатааҕы үнүстүүтүн устудьуоннара Күннүк Уурастыырап «Нуоралдьын кугас аттаах Тойон Дьаҕарыма Бухатыыр» олоҥхотун куукулаларынан көрдөрдүлэр. Кинилэр бу туруорууларын туһунан сырдатан турабыт. Дипломнай үлэ быһыытынан, куукулаларын барытын бэйэлэрэ оҥорон бэлэмнээбиттэрэ. Бэркэ саҥардаллар уонна туойаллар. Тыыннаах доҕуһуолунан киэргэтэн, сонун испэктээги бэлэхтээтилэр. Дьон-сэргэ олус сэҥээрдэ. Чуолаан оҕо аймах кэрэхсээтэ.
Олоҥхо быйылгы ыһыаҕын уратыта — 111 киһи тэҥинэн кыл кырыымпаҕа оонньообута буолар. Саха кырыымпатын киэҥ эйгэҕэ таһаарбыт «Кыл Саха» этно-бөлөх салайааччыта Анна Томская Амма Бөтүҥүттэн төрүттээх. Кини көҕүлээһининэн, Муона Чараҥа диэн сиргэ 111 киһи кырыымпаҕа оонньоото. Бу үстүрүмүөннэрин икки сыл устата Амма уустара оҥорбуттара. Кырыымпаһыттар Амма аатырбыт олоҥхоһуттара Чээбий уонна Үстүүн Нохсоороп ырыаларын матыыптарын тыаһаттылар.
Хас Олоҥхо ыһыаҕар буоларын курдук, улуус аайыттан уран тарбахтаахтар кэлэн, оҥоһуктарын көрдөрүүгэ уурдулар. Диана Александрова түһэриилэригэр көрүҥ. Диана Александрова түһэриилэрэ
Амматааҕы А.А. Черемных аатынан Оҕо ускуустубатын дьиэтигэр 10 кинигэ тэҥинэн сүрэхтэннэ:
Бүгүн алгыс түспүт сиригэр Амма улууһугар Олоҥхо ыһыаҕа ыһыллар үтүөкэннээх күнэ. Быйылгы ыһыах уратыта — Аар баҕаҕынан киирэн иһэр дьону маанытык симэммит аттар көрсөллөр. Араас улуустартан кэлбит маастардар тута аттар симэхтэрин ис хоһоонун, кимнээх, хайдах тикпиттэрин кэпсии көрсөллөр. Бу Аммаҕа ыытыллар Олоҥхо ыһыаҕын биир сүрүн уратытынан буолла. Аммалар ханнык да улууска суох кэрэхсэбиллээх көрүҥү киллэрбиттэрэ […]
Ыһыах ыалдьыттара бу сарсыарда, таһырдьа эр дьон кими эрэ, туохха эрэ ыҥырар саҥаларынан уһугуннубут. Түннүгүнэн өҥөйөн көрбүппүт — аттаах дьон тураллар! «Турууҥ-туруҥ, Аммаҕа Олоҥхо ыһыаҕа ыҥырар!» — диэн баран, бүгүн ыһыахха ыалдьыттары туох кэрэхсэбиллээх тэрээһиннэр күүтэллэрин туһунан кэпсээтилэр. Маннык көстүү соһутта да, үөртэ да. Онон сарсыардаттан аммалар бэйэлэрин атын улуустартан уратыларын көрдөрөн бардылар. Елена Потоцкая […]
Амма улууһун нэһилиэктэрэ баһылыга Степан Кузьмин: — Олоҥхо ыһыаҕар бэлэмнэнии икки сыл инниттэн күүскэ барбыта. Нэһилиэктэр бары көхтөөхтүк кыттан, ким да туора турбакка, үлэлээтилэр. Ыһыахха диэн 3 тыһыынча олбоҕу тигэн, 6 килэмиэтир ситиини хатан киллэрдилэр. Маны тэҥэ саҥа тутууларга, субуотунньуктарга, көҕөрдүүгэ, култуура тэрээһиннэригэр, ыалдьыттары көрсүүгэ, аһатыыга, түһэриигэ бары ылсан үлэлии сылдьаллар. Онон дьоммор-сэргэбэр махтанабын, ыһыах […]
СӨ бырабыыталыстыбатын бэрэссэдээтэлэ, Олоҥхо ыһыаҕын тэрийэр хамыыһыйатын бэрэссэдээтэлэ Сергей Местников, култуура, духуобунай сайдыы миниистирэ Афанасий Ноев, Амма улууһун баһылыга Степан Кузьмин пресс-кэмпириэнсийэҕэ суруналыыстар ыйытыыларыгар хоруйдаатылар. Тэрээһиҥҥэ «Кэскил» оҕо кыһатын эдэр кэрэспэдьиэннэрэ кытыннылар. Оҕолор бэлэмнэнэн кэлбиттэрэ көстөр, ыһыах суолтатын, дьоҥҥо-сэргэҕэ дьайыытын, о.д.а. боппуруостары биэрбиттэрэ хайҕаллаах. Сергей Местников ити ыйытыыларга сүрүннээн маннык хоруйдаата: — Олоҥхо ыһыаҕын сүрүн […]