2026 сылга Олоҥхо ыһыаҕа кэбээйи ыытыллар. Онно бэлэмнэнии номнуо саҕаланна. Олоҥхо үнүстүүтүн эспэдииссийэтин түмүгүнэн «Кэбээйи фольклора» диэн кинигэ тахсыбыта. Ол биһирэмин туһунан ааҕыҥ. Кэбээйи улууһун көҕүлээһининэн, Арассыыйа омуктарын төрүт айылгы баайдарын, Кэбээйи улууһа тэриллибитэ 85 сылларыгар аналлаах М.К. Аммосов аатынан ХИФУ Олоҥхону чинчийэр институтун фольклорнай экспедициятын үлэтин сырдатар «Кэбээйи фольклора» саҥа кинигэ биһирэмин сүрэхтэниитэ сэтинньи […]
Олоҥхону толорооччу эрэ эбэтэр олоҥхону айан таһаарааччы эрэ бу саха норуотун хатыламмат дьикти, кэрэ, уостубат суһумнаах жанрдарыттан биирдэригэр,олоҥхоҕо, сүгүрүйэр буолбатаҕын билэбит. Биһиги нэһилиэкпитигэр уран тарбахтаах иистээхтэр элбэхтэр. Кэлиҥҥи сылларга дьон-сэргэ өссө хонноҕо хоҥнон бу дьарыгы баһылаан эрэр. Онтон мин кэпсиир иистээҕим, төһө да норуот маастарын аатын-суолун ылбатар, нэһилиэккэ ити дьарыкка ураты көрүүлэрдээҕинэн, ураты ыраас буочардааҕынан биллэр. […]
1940 сыллаахха Суорун Омоллоон Былатыан Ойуунускай уонна Көстөкүүн Оросин “Дьулуруйар Ньургун Боотур” олоҥхону суруйан хаалларбыт рукопистарыгар олоҕуран, муусукалаах драма либреттотын суруйбута. Бу муусукалаах драма-олоҥхо сэрии кэмигэр саха норуотугар өстөөҕү утары охсуһуу биир чаҕылхай символа буолбута. Саха тыйаатырын артыыстара бу туруорууну сэрии кэмигэр сыанаттан түһэрбэккэ оонньообуттара, Саха сирин оройуоннарын барытын кэрийэн көрдөрбүттэрэ. 1943 сыл кулун тутар […]
Тылбыт сүмэтэ олоҥхобутугар, оһуокайбытыгар сытар. Оттон тылбыт өйбүт-санаабыт көтүүтүн, куппут-сүрбүт иэйиитин-куойуутун дорҕоон гынан көтүтэр, сүрэххэ-быарга, өйгө-санааҕа тириэрдэр, иҥэрэр күүспүт, кыахпыт буолар. Тыл – норуот нация быһыытынан уратыта, норуот быһыытынан сайдар, үүнэр кэскилэ. Сурук-бичик туһугар 1922 сыллаахха, автономияны ылыахпыт инниттэн, Исидор Барахов большевиктар баартыйаларын X сийиэһигэр Владимир Ильич Ленин национальностарга Сэбиэт былааһа биэрэр көҥүлүн туһунан оҥорбут […]
Амма улууhугар ыытыллыбыт Олоҥхо ыһыаҕар бөлөҕүнэн олоҥхону толоруу күрэҕэр биир чаҕылхай кыттааччыларынан Таатта улууһуттан удьуор утум Луукуннар этэ. «Бу ыалга түөрт көлүөнэ олоҥхону толорор, онон Таатта улууһун ытык-мааны ыалын Луукуннары хайгыы көрдүм. Хос эбэлэриттэн саҕалаан, оҕолоругар тиийэ норуоппут баайын тиэрдэн, угуйан, уһуйан, иҥэрэн улаатыннараллара олус үөрдэр. Оҕо саас уонна Дьиэ кэргэн сылларыгар аналлаах бырайыакка анаан СӨ […]
Ил Дархан Айсен Николаев Нерюнгригэ оробуочай сырыытын кэмигэр 2025 сылга ыытыллыахтаах Олоҥхо ыһыаҕар бэлэмнэнии боппуруостарын көрдө. Ыһыах ыытыллыахтаах сиригэр — хайыһар баазатыгар — сырытта. Ил Дархан ыһыах ыытыллыахтаах сирин, түһүлгэлэр, ураһалар былааннарын, Аал Луук Мас тутуллуохтаах миэстэтин билистэ. Нерюнгри оройуонун баһылыга Роман Щегельняк ыһыах ыытыллыахтаах сирэ инникитин олохтоохтор сынньанар миэстэтигэр кубулуйуохтааҕын эттэ. Билигин манна номнуо […]
Балаҕан ыйын 11 күнүгэр Санкт-Петербурга «Ленфильм» киинэ устуудьуйатыгар, «Ленфильм-клуб» сезонун аһыллыытыгар, «Ньургун Боотур» олоҥхо-опера киинэтин көрдөрүөхтэрэ. Бу тэрээһин Санкт-Петербурдааҕы норуоттар икки ардыларынааҕы култуура Х пуорумун чэрчитинэн ыытыллар. Хаартыска: култуура министиэристибэтэ. Марк Жирков уонна Генрих Литинскэй опералара — кэнники кэмҥэ Суорун Омоллоон аатынан Опера, балет тыйаатырын саамай бөдөҥ туруоруута. Испэктээги РФ, Саха сирин норуодунай артыыһа, режиссер […]
“Айыы санаа айана” өрөспүүбүлүкэтээҕи ХVI Олоҥхо ыһыаҕа түмүктэннэ. Ол эрэн, ыһыах дуораана, ыһыах туһунан сэргэх кэпсээн, истиҥ сэһэргэһии барыта кэнэҕэһин даҕаны уос номоҕор хаалыа турдаҕа. Соторутааҕыта Өймөкөөн улууһун баһылыктара, ыһыаҕы тэрийээччилэр Дьокуускай куоракка кэлэн ыһыах түмүктэрин таһааран, СӨ бырабыыталыстыбатыгар отчуоттаатылар, тустаах наҕараадаларынан бэлиэтэннилэр. Ону сэргэ, ыһыах хас биирдии кэрэхсэбиллээх түгэнин өрөспүүбүлүкэ олохтоохторугар сырдатар, көрдөрөр аналлаах […]
2022 сыллаахха Аар Дархан этээччи аатын сүкпүт Семен Ильич Черноградскай – оһуохайы таһаарар, олоҥхону туойар, Саха сиригэр тарбахха баттанар ытык кырдьаҕас. Олоҥхо абылаҥар хайдах ылларбытын, ханнык кэмтэн ыкса ылсан дьарыктаммытын туһунан бу ыстатыйаҕа кэпсиэҕэ. …Үһүс кылаас үөрэнээччитэ Сеня Черноградскай дьонун кытта дэриэбинэттэн үс биэрэстэ тэйиччи сытар сиргэ олорор. Онон күн аайы оскуолаҕа сатыылыыр. Биир күн […]
Саха омуга үйэлэри уҥуордаан илдьэ кэлбит уус-уран айымньылара сүдү күүстээх тыыннаахтарын билэбит. Кэнники сылларга аар-саарга аатырбыт норуот тылынан уус-уран айымньытын чыпчаала – олоҥхобут – өбүгэлэрбитин кытары быстыспат ситимниир баайбыт буолар. Ону өйдөөн, өрөспүүбүлүкэҕэ Олоҥхо күнүн анаан тэрийэн, киэҥ хабааннаах тэрээһиннэри ыыталлар. Оттон мин бүгүн Арассыыйаҕа Уһуйааччы уонна Саха сиригэр Үлэ сылынан норуот уус-уран айымньытын тарҕатааччы, […]
Тойукка туойуллубут тоҕус томтордоох Чурапчыга былырыны саас былыргы дьыллар быралыйар быраман мындааларыттан, урукку дьыллар охсуһуулаах улаҕа өттүлэриттэн тиийэн-тиксэн кэлбит, уос номоҕо буолбут улуу Олоҥхобут дьоро күннэрэ буолан ааспыттараылар. Сахабыт тылын эҥинэ дьикти эгэлгэтин, хомуһунун, сүмэтин-сүөгэйин илдьэ сылдьар, уйулҕаны хамсатар, дууһаны долгутар саха кылыһахтаах тойугун дьүрүскэнэ кутуллубут. Олоҥхо бу дьоро күннэрин олоҥхону толорооччу Яна Ньургусова уонна кини уһуйааччыта Никандр […]
Дмитрий Хоютанов – эдэр, кэскиллээх артыыстартан биирдэстэрэ. Кини сыанаҕа да, киинэҕэ да оонньообут оруолларын көрбүт киһи умнубат, оннук курдук киһини тардар ис күүстээх. Дьиҥ сахалыы дүһүннүүн, быһыылыын-таһаалыын Айыы бухатыырдарын оонньуурга анаммыкка дылы… Чурапчы Одьулуунуттан төрүттээх. Оҕо сааһа Одьулуунтан чугас Үрэх Күөрэ сайылыкка ааспыта. Бу учаастакка 4 кылаастаах оскуола баар. Онон орто оскуоланы Төлөйгө эдьиийигэр олорон […]
Т.Захаров-Чээбий «Ала Булкун» олоҥхотунан Олоҥхо тыйаатырын испэктээгэ — саха театральнай ускуустубатыгар комическай туруоруу быһыытынан сонун көстүү. Маныаха Саха драматическай тыйаатырын нуучча классикатынан кэмиэдьийэлэрэ, ону тэҥэ «Наара Суох» испэктээк курдук норуодунай буолбут туруоруу олук охсубуттара. Нуучча биллиилээх бөлүһүөгэ, культуролога, литературнай ырытааччыта, теоретига М.М.Бахтин этиитинэн, норуокка универсальнай күлүү култуурата баар. Кини этэр «норуот карнавальнай утопията» күлүү култууратын көстүүтүн быһыытынан, […]
Киһи – история кэрэһитэ. Норуот олоҕор сабыдыаллаах сабыытыйаларга кыттыспыт, кылааттарын киллэрсибит дьон бэйэлэрин эт тылларынан кэпсииллэрэ ордук суолталаах. Олоҕун наукаҕа, үрдүк үөрэхтээһиҥҥэ, норуот уус-уран айымньытын сөргүтүүгэ, сайыннарыыга анаабыт уонна олоҥхобут киһи-аймах өйүнэн айбыт култуурунай нэһилиэстибэтин кылаан чыпчаала буоларыгар улахан кылааты киллэрбит өҥөлөөх саха биллэр учуонай дьахтара Агафья Еремеевна Захарова далааһыннаах үлэтин-хамнаһын барытын кэпсээтэххэ, хаһыат балаһатыгар […]
Томпо улууһун Ыҥаа нэһилиэгэр Олоҥхо күнүгэр Ойуунускай «Дьулуруйар Ньургун Боотур» олоҥхотунан оскуола үөрэнээччилэрэ, төрөппүттэр, учууталлар кыттыылаах музыкальнай дьүһүйүү киэһэтэ буолан ааспыта. Киэҥ саалаҕа мустубут нэһилиэк олохтоохторо оҕолорун, сиэннэрин толорууларын көрөн астынан, дуоһуйан тарҕаспыттара. Олоҥхо толорооччутунан оскуола 9 кылааһын үөрэнээччитэ Эркин Борисов буолбута. Маҥнайгы кылаастан алтыс кылааска диэри үөрэнээччилэр үрдүк таһымнаахтык оонньообуттара. Сүрүн оруолу толорооччулар Мия […]
РФ, СӨ үөрэҕириитин туйгуна Галина Никитична Иванованы кытта олоҥхо эйгэтигэр бииргэ алтыһан үлэлээбитим ыраатта. Кини улууспутугар ыытыллыбыт өрөспүүбүлүкэтээҕи Олоҥхо ыһыаҕар тэрийэр бөлөххө киирэн, “Мүлдьү Бөҕө” олоҥхону сиһилии үөрэтэн, ыһыах айымньытыгар туруорууга, кини ыһыах аһыллыытын-сабыллыытын сценарийын суруйууга сценаристар бөлөхтөрүгэр үлэлээбитэ, хоһооннорун тыла сценарийы байыппыта. Биһиги улууспутун иккис дойду оҥостубут ытык-мааны киһибит Галина Иванова – Айтыына айар аартыга арыллан, […]
XIX үйэ иккис аҥаарыттан XX үйэ бастакы аҥаарыгар тиийэ олорон ааспыт Бороҕон улууһун аар-саарга аатырбыт олоҥхоһута Д.М. Говоров – Олоҥхоһут Миитэрэй 2023 сылга дьоһун аата ааттанар бэлиэ кэмэ — төрөөбүтэ 175 сыла — буолан ааспыта. Дмитрий Михайлович Говоров – Олоҥхоһут Миитэрэй Бороҕон улууһун олоҥхоһуттарыттан барыларыттан ордук киэҥник биллибит, эдэр сааһыттан олоҥхоҕо уһуйуллан, киэҥ сирдэринэн тэлэһийэн сылдьыбыт […]
Чочу нэһилиэгэр айылҕаттан айдарыылаах оһуохайдьыт, олоҥхоһут Чочу Сэмэнин аатыгар пааматынньык аһылынна. Бэс ыйын 23 күнүгэр Үрүҥ Тунах ыһыаҕын кэмигэр чочулар киэн туттар биллиилээх биир дойдулаахтара Семен Иннокентьевич Ивановка анаммыт пааматынньык үөрүүлээх аһыллыыта буолла. Быйылгы ыһыах Чочуга Дьиэ кэргэн уонна Оҕо сылларыгар, Аан Дархан оһуохайдьыт, олоҥхоһут, СӨ култууратын үтүөлээх үлэһитэ, Бүлүү улууһун, Чочу нэһилиэгин бочуоттаах гражданина […]
Олоҥхо быйылгы ыһыаҕар муомалар ситиһиилэрэ элбэх. “Эмис Түмэппий курдук этэн дьэргэлдьиттэхпинэ” олоҥхо күрэҕэр оҕолорго Эрчимэн Атласов, улахан дьоҥҥо Айталина Николаева ситиһиилээхтик кытыннылар. Эрчимэн сүүстэн тахса оҕоттон «Түөлбэ үгэһин утумнааччы» анал аакка тигистэ. Олоҥхо улахан түһүлгэтигэр кыттарбытыгар күүс – көмө, өйөбүл, сүбэ – ама тиэрдибиттэригэр Ирина Слепцоваҕа, Анна Федороваҕа махтанабыт. Саха сирин улуустарыттан 100 киһи кыттыылаах […]
Хаҥаластааҕы Арчы дьиэтигэр талааннаах дьон үлэлииллэрин билэбит. Элбэх тэрээһиннэри ыыталлар, төрүт култуурабытын тарҕаталлар, бэйэлэрэ кытары холобур көрдөрөн күрэхтэргэ кытталлар. Бүгүн оннук дьонтон биирдэстэрэ эдэр исписэлиис Прасковья Лебедевалыын дьоһун тэрээһиҥҥэ сылдьан кэлбитинэн, ону сэргэ бэйэтин туһунан эмиэ сэһэргии түһэригэр көрдөстүм: — Мин Хаҥалас 2-с Дьөппөнүттэн төрүттээхпин. Быйыл Мэҥэ Хаҥалас улууһугар I Тыыллыма нэһилиэгэр өрөспүүбүлүкэтээҕи онус төгүлүн […]