События / Бэлиэ түгэннэр
Биир дойдулаахпыт, биллиилээх фольклорист И.В. Пухов ССРС-ка саха олоҥхотун научнайдык, киэҥник билиһиннэрбит, аан дойдуга төрдүс миэстэлээх «Алаатыыр Ала Туйгун» олоҥхону Бороҕон улууһун аатырбыт олоҥхоһута Наһаар Бөтүкүөптэн-Дьаралыктаах Наһаартан үс үйэтин толору истэн уһуйуллан, олоҥхо оҥостон толорон, сурукка түһэрэн, норуотугар миҥэ бэлэх хаалларбыт Роман Алексеев-Бөҕө Арамаана (Бөҕө Уола) төрөөбүтэ 125 сылыгар анаммыт ыһыах чэрчитинэн төрөөбүт алааһыгар Дабаадымаҕа […]
В Национальной библиотеке Якутии состоялась презентация перевода казахского эпоса «Кобланды Батыр» на якутский язык. Мероприятие было приурочено к VIII международному фестивалю поэзии «Благодать большого снега», модератором презентации выступила председатель Союза писателей Якутии, народный поэт Наталья Харлампьева, отметив символичность присутствия участников фестиваля поскольку эпос любого народа является источником поэзии. Участниками презентации стали первый заместитель председателя Государственного […]
Эһиил буолаары турар өрөспүүбүлүкэтээҕи Олоҥхо ыһыаҕар бэлэмнэнии үлэтин чэрчитининэн күн бүгүн түмсүүлэринэн, тэрилтэлэринэн уонна биирдиилээн дьонунан тыырыллан, олбох, чаппараах тигии үлэтэ бара турар. Алтынньы ыйга Кэбээйи улууһун уонна Тыайа нэһилиэгин фольклористарын уонна оһуохайдьыттарын истиэндэтин оҥотторон, үөрүүлээх быһыыга-майгыга арыллыыта буолар. Муус устар ыйга Тыайабыт талааннаах фольклор толорооччута уонна үөрэтээччи Николаев Алексей Семенович сырдык аатыгар улуустааҕы фольклору толорууга күрэх ыытыллынна, манна Тыайаттан уонна Мастаахтан талба талааннаах дьоммут оһуохай, чабырҕах, олоҥхону толорууга күөн күрэстэһэн биир умнуллубат үтүө киэһэни бэлэхтээбиттэрэ. Нэһилиэк устуоруйатын үөрэтэр уонна чинчийэр түмэл бэс ыйыгар арыллан үлэтин-хамнаһын тиигинэччи саҕалаата, сэбиэдиссэй Екатерина Яковлевна Архипова араас хабааннаах тэрээһиннэри күн бүгүҥҥэ диэри тэрийэ олорор, ол курдук, олоҥхо тиэмэтинэн түбэһиннэрэн маастар-кылаастары, үөрэтэр куруһуоктары ыытта. Биир улахан үлэннэн «Тыайаттан силис тардан» диэн ааттаах нэһилиэкпит биллиилээх дьоннорун искибиэрин арыллыыта үөрүүлээх быһыыга-майгыга сэтинньи ыйга буолара былааннанар. Улуу Кыайыы ыһыаҕар 80 сыл анаараа өттүгэр турбут үс сэргэни саҥалыы уларытан оҥоһуллуу үлэтэ наука доктора Н.К. Данилова салайыытынан саҕаланна. Ити курдук бэлэмнэнии үлэтэ нэһилиэккэ биир сомоҕо буолан тииһигин быспакка салҕанар. Иван Гуляев
Балаҕан ыйын 6 күнүгэр Суорун Омоллоон аатынан Опера уонна балет тыйаатырыгар сайын устата артыыстары ахтыбыт, саҥа туруоруулары тулуйбакка күүппүт көрөөччүлэр үөрэ-көтө муһуннулар. Бу күн олус да кэтэһиилээх этэ! Ол курдук, Олоҥхо тыйаатыра бэйэтин 18-с сезонун «Орфей уонна Эвридика» диэн перфоманс-олоҥхонон арыйда. Ситэрэн биэрдэххэ, бэйиэт, драматург, киинэ сценариһа, тылбаасчыт Ангелла Попова-Кыраман былыргы гректэр номохторунан суруйбут «Архыай. Улуу тойук номоҕо» […]
Норуот ырыаһыта, олоҥхоһут Сергей Зверев‑Кыыл Уолун аатынан Үҥкүү национальнай тыйаатыра быйылгы 46‑с сезонун балаҕан ыйын 24–25 күннэригэр арыйда. Тыйаатыр сезонун арыйыыга «Кыыс Кыыдаан» (Кынчарҕаннаах харахтаах кырыылаах сутуруктаах кыыс) диэн пластическай олоҥхо-испэктээк мээнэҕэ талыллыбатах. Пластическай испэктээккэ көстөрүнэн, Үөһээ дойду айыылара Кыыс Кыыдааҥҥа (балет артыыһа Саина Каратаева) аллараа дойду абааһыларын кытары охсуһарыгар тимир илиини биэрэллэр. Кырдьыга да, сир симэҕэ кэриэтэ нарын-намчы […]
В рамках подготовки и проведения второго Десятилетия Олонхо при Главе Республики Саха (Якутия) состоялось заседание Национального организационного комитета Республики Саха (Якутия) В мероприятии принял участие первый заместитель Председателя Государственного Собрания (Ил Тумэн) РС(Я) Александр Николаевич Жирков. Первым вопросом на заседании были рассмотрены итоги проведения Ысыаха Олонхо в 2025 году в Нерюнгринском районе. Министр культуры и […]
Быйыл Уус Аллан улуу олоҥхоһута, саха омукка ордук уһун, үс үйэлээх олоҥхолоох, ону сурукка тиһэн хаалларбыт, аан дойду эпостарыгар кэпсэнэрэ уһунунан төрдүс миэстэҕэ турар «Алаатыыр Ала Туйгун” олоҥхолоох Өлөксөйөп Арамаан төрөөбүтэ 125 сыла буолар. Бу олоҥхону эпосовед, биллиилээх фольклорист учуонай И.В. Пухов үрдүктүк сыаналаан, сурукка тиһэллэрин сүбэлээбитэ, элбэхтик ол санаатын өрөспүүбүлүкэ фольклористарыгар, чинчийэр институт үлэһиттэригэр […]
Быйыл Нерюнгрига от ыйын 4-5 күннэригэр буолбут Олоҥхо ыһыаҕын уратыта – араас омук дьоно көхтөөхтүк кыттыбыта уонна төрүт олохтоох хотугу норуоттарга болҕомто күүскэ ууруллубута буолар. Атырдьах ыйын 9 күнүгэр Аан дойду аҕыйах ахсааннаах төрүт олохтоох норуоттар күнүн бэлиэтииллэр. Дьокуускайга бу күннэргэ элбэх тэрээһин ыытылла турар. Ол хамсааһыҥҥа кыттыһан, эбэҥкилэр уутуйан олорор Нерюнгри оройуонун сиригэр […]
Атырдьах ыйын 30 күнүгэр Дьокуускайга 100 км сүүрүүгэ Арассыыйа чемпионата буолар. Бу улахан тэрээһин чэрчитинэн Олоҥхо-марафон диэн маассабай сүүрүү тэриллэр. Тоҕо олоҥхо? Тоҕо диэтэххэ, олоҥхоҕо күүстээх санаалаах кыайар, дьулуурдаах соругун ситиһэр, баҕалаах ыратын толорор. Оттон уһуҥҥа сүүрүү эмиэ ол тэҥэ – бэйэни тургутуу, сыалы ситиһии, модун санааны иитии, чөл олоҕу көҕүлээһин, спорт нөҥүө сомоҕолоһуу уонна […]
Строящийся Арктический центр эпоса и искусств станет флагманом всех Домов Олонхо Якутии. Презентация учреждения состоится 4 июля в 13.00 на площадке Ысыаха Олонхо в Нерюнгри. На сегодняшний день по республике 10 Домов Олонхо активно работают по сохранению и увековечению народного эпоса, распространению культуры исполнения и слушания Олонхо, популяризации в быту традиционных промыслов и занятий, развитию […]
Култуура уонна духуобунай сайдыы миниистирэ Афанасий Ноев Олоҥхо ыһыаҕар бэлэмнэнии туһунан санаатын үллэһиннэ: — От ыйын 3 күнүгэр Олоҥхо ыһыаҕар түһүлгэлэр аһыллыылара уонна олоҥхоһуттар, оһуохайдьыттар, фольклорга кыттар дьон бастакы күрэстэрэ саҕаланаллар. Тимири уһаарыы буолар. Барыта 2 тыһыынчаттан тахса киһи араас улуустан кэлэн, сүүрэ-көтө, бэлэмнэнэ сылдьар.Сүдү баайбыт — олоҥхобут — тула түмсэрбит курдук барыта бэлэмнэннэ. Олоҥхо […]
Таатта улууһун Ытык Күөл сэлиэнньэтигэр «Дьулуруйар Ньургун Боотур» диэн саҥа стадион баар буолла. Хаартыска: Андрей Сорокин/ЯСИА Стадион Манчаары оонньууларынан тутулунна. Ил Дархан Айсен Николаев: «Мин бүтэһик сылларга Ытык Күөл тупсубутуттан үөрэбин. Урут манна паарка эрэ баар этэ. Оттон билигин кэрэ стадион, ону таһынан өрөспүүбүлүкэҕэ саамай бөдөҥ успуорт дыбарыаһа баар буоллулар», — диэтэ. Стадион саха олоҥхотун […]
Олоҥхо ыһыаҕын сүрүн күрэҕэ – олоҥхону толорууга бастыҥы быһаарыы. Нерюнгрига ыытыллыбыт Олоҥхо ыһыаҕар 200-тэн тахса толорооччу кытынна. Ыччат дьоҥҥо 35-ригэр диэри саастаахтарга 24 киһи күрэхтэстэ. Бары кэриэтэ өрөспүүбүлүкэҕэ биллэр толорооччулар, сорохторо аат-суол бөҕөлөөхтөр, үксүлэрэ куонкурустарга өрүү миэстэлэһэллэр. Ол эрээри бэрди бэрт баһыйар: кылаан чыпчаал аатын Стас Иванов ылла (Мэҥэ Хаҥалас улууһа, Бүлүү Тааһаҕарыттан төрүттээх). Кини […]
Олоҥхо ыһыаҕын үөрүүлээх сабыллыытын иннинэ «Прекрасная Нюнгурмок — матерь эвенкийская, с длинной косой на шесть саженей» туруорууну көрдөрдүлэр. Бырабыыталыстыба бэрэссэдээтэлин солбуйааччы, Олоҥхо ыһыаҕын тэрийэр хамыыһыйатын бэрэссэдээтэлэ Сергей Местников 18-с төгүлүн ыытыллыбыт Олоҥхо ыһыаҕа ситиһиилээхтик ааспытын бэлиэтээтэ, Нерюнгри олохтоохторугар, оройуон баһылыга Роман Щегельнякка махталын биллэрдэ. Үс күн устата буолбут күрэстэр түмүктэрин таһаардылар.Хомуска Бүлүүттэн Айаал Дмитриев Кылаан […]
Быйылгы Олоҥхо XVIII ыһыаҕа үбүлүөйдээх Нерюнгри куоратыгар от ыйын 3, 4, 5 күннэригэр буолан ааста. Ыһыах Нерюнгри куората төрүттэммитэ 50, бу куораты олохтообут салайааччы Гавриил Чиряев төрөөбүтэ 100, Улуу Кыайыы 80 сылларыгар ананна. Кэрэ айылҕалаах Таастаах сиригэр тутуллубут “Амикан” этнокомплекс төлкөлөөх түһүлгэлэригэр тосхойбут умнуллубат түгэннэри Михаил Эверстов-Соргу ролигар көрөн, быйылгы Олоҥхо ыһыаҕын санаан ааһыаххайыҥ.
“Олоҥхону ааҕабыт” диэн марафон быйыл Олоҥхо ыһыаҕар төрдүс төгүлүн ыытыллар. Олоҕурбут усулуобуйатынан, 100 киһи П.А. Ойуунускай “Дьулуруйар Ньургун Боотур” олоҥхотун икки күн устата, быспакка-тохтоппокко, утум-ситим бэйэ-бэйэлэрин салҕаан иһэн, барытын ааҕан бүтэриэхтээхтэр. Бу бырайыагы сэргээн, Ил Дархан Айсен Николаев, Олоҥхо ыһыаҕын тэрийэр хамыыһыйа бэрэссэдээтэлэ Сергей Местников, култуура миниистирэ Афанасий Ноев, Нерюнгри оройуонун баһылыга Роман Щегельняк көрөн-истэн бардылар. Марафону аан бастаан тэрийэн […]
Аҕыйах ахсааннаах төрүт олохтоох норуоттар култуураларын сөргүтүүгэ Нерюнгри оройуона инники күөҥҥэ сылдьара мэлдьэх буолбатах. Аҥаардас Иенграны ылан көрүөххэйиҥ. Манна күннээҕи олоҕор эбэҥкилии, эбээннии кэпсэтэр дьон билигин да үгүс. Оттон “Арктика” экспериментальнай интэринээт-оскуола хотугу ыччат төрөөбүт тылын билэригэр туох да улахан суолталаах. Үөрэх бу кыһатыгар 13 арктическай улуустан эрэ буолбакка, Өлүөхүмэ, Алдан, Мииринэй, Ленскэй эбэҥкилэрэ, эбээннэрэ […]
Быйыл Нерюнгри куората төрүттэммитэ 50 сылыгар Олоҥхо ыһыаҕа буолла. Бу куораты тэрийбит Гавриил Чиряев төрөөбүтэ 100 сыла. Кини Аҕа дойду Улуу сэриитин бэтэрээнэ буолар. Оттон биһиги бу саас Улуу Кыайыы 80 сылын бэлиэтээбиппит. Аны туран, олоҥхобут аан дойдуга тахсар саргытын эмиэ Гавриил Иосифович түстээбитэ. Ол курдук, кини өйөөн, Ойуунускай «Дьулуруйар Ньургун Боотур» олоҥхотун нуучча бэйиэтэ […]
Нерюнгри ыһыаҕар кэлбит дьон бары хаартыскаҕа түспүт сирдэрэ – “Ыһыах алгыһа” арт-дьүһүйүү. Бу 5 миэтэрэ үрдүктээх скульптурнай ансаамбылы Тааттаттан төрүттээх маастар Илиан Павлов-Мэндиэмэн, Лариса Лаптева, Василий Винокуров буолан үһүөн оҥордулар. –Эскииһэ аатырбыт худуоһунньук, билигин биһиги кэккэбитигэр суох Иннокентий Пестряков киэнэ. Ону мин пластилинынан объемнай гына оҥорон баран, 10 сылы быһа Олоҥхо ыһыаҕа ыытыллар улуустарыгар үҥүлүтэ сатаабытым […]
Олоҥхо эйгэтигэр өрөспүүбүлүкэҕэ биллэр толорооччу, 2022 с. “Муҥха олоҥхото” күрэх кыайыылааҕа Прасковья Лебедева, үөрэҕин бүтэрэн, Мэҥэ Хаҥаласка үлэлии сырыттаҕына, биир дойдулаахтара хаҥаластар, кыыстарын бэйэлэригэр ыҥыран ылан, Покровскайга Арчы дьиэтигэр фольклор исписэлииһинэн үлэҕэ ылбыттара. Прасковья үлэтин былааннаахтык саҕалаабыта: улуустааҕы Олоҥхо ассоциациятын кытта ыкса үлэлэһэн, Хаҥаласка олоҥхону толорор дьону түмэргэ соруммуттара. Ол курдук, ким онно тыыппалааҕын, баҕалааҕын уонна бу […]