События / Бэлиэ түгэннэр
Аны сайын буолаары турар өрөспүүбүлүкэтээҕи Олоҥхо ыһыаҕын көрсө ыытыллар фестиваль чэрчитинэн Сулҕаччытааҕы Христофор Максимов аатынан култуура уонна сынньалаҥ киинэ уонна бу киин Сэргэ Бэстээҕи филиала (дириэктэр Жанна Максимова), биир дойдулаахпыт, ССРС суруйааччыта, норуот ырыаһыта, олоҥхоһут Екатерина Иванова киэҥник биллибит «Айдаарыкы араҥас аттаах Аландаайы Куландаайы бухатыыр» олоҥхотугар олоҕурбут синтез-испэктээги көрдөрдүлэр. Сулҕаччыга 80 сыл буолан баран, олоҥхо […]
Сэтинньи 28 күнүгэр Олоҥхо дьиэтигэр айылҕаттан айдарыылаах, дэгиттэр талааннаах, алгысчыт, Ийэ олоҥхоһут, сүүрүүк, уруһуйдьут, уус, норуот ырыаһыта, Үөһээ Бүлүүлэр киэн туттар сүдү киһибит Кирилл Никонович Никифоров-Лөкөчөөн 85 сааһын туолар үөрүүлээх күнүгэр Саха Өрөспүүбүлүкэтин Олоҥхо тыйаатырын уонна Үөһээ Бүлүүтээҕи Олоҥхо норуодунай тыйаатыра холбоһуктаах туруорбут «Айдааннаах айаннаах Ала Буурай аттаах Мохсоҕоллой Боотур» олоҥхо-испэктээги туруордулар. Кирилл Никонович саха […]
2005 сыллаахха саха норуотун тылынан уус-уран айымньытын муҥутуур чыпчаала улуу олоҥхобут ЮНЕСКО шедеврэ буолбута. 2006 сылтан Саха сирин бары улуустарыгар сэтинньи 25 – ахсынны 5 күннэригэр Олоҥхо декадата үтүө үгэскэ кубулуйан сылын аайы ыытыллар. Амма улууһугар Олоҥхо декадатын үөрүүлээхтик арыйыы ордук уратытык, умнуллубаттык ааста. Эһиил Олоҥхо ыһыаҕын ыытар улуус хаһаайыттара буоларбытынан, быйыл сайын Өймөкөөн улууһуттан […]
Олоҥхо декадатын чэрчитинэн үөрэх кыһаларыгар олоҥхоҕо аналлаах тэрээһиннэр, ааҕыылар, күрэхтэр, маастар-кылаастар ыытылла тураллар. СӨ култуураҕа уонна духуобунай сайдыыга миниистирэ Афанасий Ноев «Айыы кыһата» национальнай гимназия Х кылааһын аһаҕас уруогар сырытта. Эрик Егоров “Дьулуруйар Ньургун Боотур” олоҥхоттон быһа тардан толорорун сэҥээрэн иһиттэ. «Кыһыҥҥы уһун ыйдар саха олоҥхоһут омук буола уһаарыллан тахсарыгар олук уурдахтара. Онон дьыл-хонук эргиирин […]
Олоҥхо дэкээдэтин чэрчитинэн норуот уус-уран оҥоһуктарын “Симэх” национальнай киинигэр “Илгэлээх Орто дойду” («Благодать Срединного мира») диэн быыстапкаҕа ыҥырабыт. Бу быыстапканы “Симэх” галереяны кытта Муусука уонна фольклор мусуойа, Олоҥхо тыйаатыра тэрийдилэр. Көрдөрүүгэ араас көлүөнэ маастардара тигэн, өрөн, чочуйан, кыһан, таптайан, кутан оҥорбут сиэдэрэй оҥоһуктара уурулуннулар. Бу экспонаттар саха төрүт култуурата баайын, дириҥин, уратытын кэрэһилииллэр, кэпсииллэр. Быыстапка […]
Ежегодно 25 ноября в Якутии отмечают День Олонхо. В этот день в 2005 году ЮНЕСКО провозгласило якутский народный эпос шедевром устного и нематериального наследия человечества. В павильоне Якутии на Международной выставке-форуме «Россия» в Москве три дня звучало Олонхо. Исполняли народный эпос ведущие артисты Театра Олонхо. Заслуженный артист РС(Я), именитый олонхосут Валентин Исаков исполнил авторское олонхо […]
Бу көрөр видеоҕа кырачаан Кээчик наһаа бэркэ туттан-хаптан олоҥхолуурун Сиэйэ Уола сэргээн истэ олорор. Сэттэ саастаах Кээчик Катя Никонова диэн. Оччугуйуттан сахалыы олоҥхолоон, дьон сэҥээриитин ылар. Кини «Олоҥхо дойдутун оҕото» өрөспүүбүлүкэтээҕи күрэххэ «Боччум кэпсээнньит» анал ааты ылбыта. Кээчиги уһуйаантан саҕалаан, билигин оскуолаҕа дьарыктыы сылдьаллар. Ол эрээри сүрүн учуутала кини тапталлаах эбээтэ буолар. Төрүт тылбыт, үгэспит […]
СӨ Национальнай бибилэтиэкэтэ электроннай издательстволаах. Бу бырайыак чэрчитинэн Станислав Иванов “Хорсун-хоодуот Хатан Боотур” олоҥхото аудио сыһыарыылаах электроннай кинигэ быһыытынан таҕыста. “Ол аата хайдах киэптээх кинигэний?” – диэн сэҥээрдэргит, СӨ Национальнай бибилэтиэкэтин new.nlrs.ru саайтыгар киирэн, бу https://new.nlrs.ru/open/101838 сигэнэн олоҥхо тиэкиһин ааҕыаххытын, биитэр https://new.nlrs.ru/open/101832 сигэнэн ааптар бэйэтэ толорорун истиэххитин сөп. Маныаха, биллэн турар, ааҕааччы билиэттээх буолуохтааххыт. Оттон […]
Сэтинньи 20 күнүттэн Николай Егорович Мординов-Амма Аччыгыйын аатынан Харбалаахтааҕы үөрэхтээһин холбоһугар «Олоҥхо — саха норуотун киэн туттуута» нэдиэлэ саҕаланна. Бу нэдиэлэҕэ үөрэнээччилэр кылаас чаастарыгар олоҥхо туһунан кэпсэтиэхтэрэ, олоҥхо дьыктаанын суруйуохтара, биктэриинэҕэ кыттан олоҥхо туһунан билиилэрин тургутуохтара. Бу нэдиэлэ чэрчитинэн «Олоҥхо эйгэтин абылаҥа» диэн сэминээр буолла. Оҕо ускуустубатын оскуолатын учуутала Варвара Алексеевна Парфенова, үһүс кылаас учуутала Татьяна Семеновна […]
1 декабря 2023 года в Северо-Восточном федеральном университете им. М.К.Аммосова состоится Республиканский форум потомков олонхосутов и знатоков-краеведов. Форум призван собрать на одной площадке потомков олонхосутов, знатоков-краеведов, научных сотрудников, общественников в целях качественной подготовки I тома «Энциклопедии Олонхо». Форум откроет торжественное пленарное заседание, которое состоится в “Точке кипения” СВФУ им. М.К. Аммосова (ул. Кулаковского 48, КФЕН, […]
Сунтаар улууһугар олоҥхону дьиэ кэргэнинэн ааҕыы үтүө үгэскэ кубулуйан, быйыл иккис сылын Төрөөбүт төрүт тыл сылын чэрчитинэн, норуот ырыаһыта, олоҥхоһут С.А.Зверев — Кыыл Уола төрөөбүтэ 125 сылын көрсө ыытыллар. И.И.Макарова-Толоон Туорааҕа «Таас Буурай бухатыыр» олоҥхотун дьиэ кэргэнинэн уус-уран ааҕыы күрэһин бастакы кыттааччылара Федоровтар ийэ ууһун сыдьааннара, Григорьевтар дьиэ кэргэн, аймахтарын кытта саха балаҕаныгар, көмүлүөк оһох тула олорон ааҕан иһитиннэрдилэр […]
Саха сирин уһулуччулаах уопсастыбаннай уонна судаарыстыбаннай диэйэтэлэ, тыл үөрэхтээҕэ-учуонайа, саха сэбиэскэй литературатын төрүттээбит, “Дьулуруйар Ньургун Боотур” олоҥхону суруйан хаалларбыт П.А.Ойуунускай оччотооҕу кэмҥэ норуот таптаан ыллыыр күүрээннээх ырыаларынан “Мин ырыам – мин тохтор тойугум” ырыа-хоһоон түһүлгэтэ Дьокуускайга П.А.Ойуунускай аатынан литература түмэлигэр өрө көтөҕүллүүлээхтик, олус истиҥник ыытылынна. Тэрээһини Ытык Күөллээҕи уус-уран литература музей-заповеднига, М.К. Аммосов аатынан ХИФУ […]
Ньурба оройуонун ускуустубатын уонна култууратын уораҕайыгар «Оҕо Дьулаах бухатыыр» олоҥхону астына-дуоһуйа көрдүбүт! Бырайыак ааптара Аар Дархан оһуокайдьыт, култуура департаменын салайааччыта Розалия Михайловна Тихонова буолар. Бастатан туран, бу айымньы тыыннаахтыы үрдүк сценаҕа оонньоммутугар үлэлэспит дьоммутугар, режиссердарга, уус-уран самодеятельность кыттыылаахтарыгар муҥура суох барҕа махтал! Мин онно-манна сырыттым ини, сылдьыбатым ини. Ол тухары сир-дойду үһүйээннэрин истэрбин, ол тула кэпсэтэрбин […]
Мэҥэ Хаҥалас улууһугар ыытылла турар Олоҥхо ыйын чэрчитинэн олоҥхону истии киэһэтэ Балыктаахха «Уруйдан, Улуу Олоҥхо Манчаары дойдутугар» диэн тосхоллоох тэрилиннэ. Манна чугас сытар нэһилиэктэри ыҥыран, Дойду, Мөҥүрүөн, Мэҥэ нэһилиэктэрин ыччаттарын хамаандаларын икки ардыларыгар өбүгэ оонньууларын күрэхтэһиитэ ыытылынна. 2006 сыллаахха ЮНЕСКО саха олоҥхотун киһи аймах өйүнэн уонна тылынан айбыт култууратын шедевринэн билиммитэ. Өбүгэбит хаалларбыт улуу айымньытын […]
Аммаҕа Олоҥхо декадатын бастакы тэрээһинэ сэтинньи 24 күнүгэр Эмис нэһилиэгин «Чуораанчык» оҕо саадыттан саҕаланна. Бу дьоро күҥҥэ биһиги үөрүүбүтүн тэҥҥэ үллэстэ, эҕэрдэ тыл бастыҥын тиэрдэ, Амма улууһун баһылыгын социальнай боппуруостарга солбуйааччы, Олоҥхо улуустааҕы ассоциациятын салайааччыта Илларионова Ньургуйаана Ивановна, Амма улууһун үөрэҕин салалтатын исписэлииһэ Давыдова Эмма Валерьевна, уһуйаан иһинэн ыытыллар «Сыарҕалаах атынан айан», «Үүтээн олоҥхото» бырайыактарбыт […]
Нам улууһугар «Сайдыы» аҕам көлүөнэ алтыһар киинэ уонна Н.Рыкунов аатынан Намнааҕы модельнай бибилэтиэкэ Олоҥхо уонна Хомус күннэригэр кыттыгас тэрээһини ыыттылар «Сайдыы» актыбыыстара олоҥхону үөрэтээччи педагог-маастар Вера Цыпандина уонна Ваня Винокуров ыыппыт маастар-кылаастарыгар сырыттылар. Аҕам саастаах дьон олоҥхону истэн эрэ буолбакка, бэйэлэрэ толорорго холонон, олус астыммыттарын биллэрдилэр. Маастар-кылааска элбэх киһи дьарыктанна. Киһи аймах улуу айымньытын, өбүгэлэрбит сүдү бэлэхтэрин сыаналаан, киэҥник […]
Олоҥхо декадатын чэрчитинэн Саха музейын балаҕаныгар, көмүлүөк оһох тула оллоонноон олорон, өлбөт-сүппэт сырдык тыыннаах, үйэттэн үйэлэр тухары, көлүөнэттэн көлүөнэҕэ бэриллэн кэлбит сүдү айымньыбытыгар аналлаах “Олоҥхо алыптаах эйгэтэ” диэн тэрээһин буолан ааста. Олоҥхо – саха норуотун тылынан уус-уран айымньытын үрдүк чыпчаала, барҕа баайа. Бухатыырдар геройдуу охсуһууларын, сырдык-хараҥа күүстэр утары турууларын көрдөрөр, саха киһитин, айыы аймаҕын күүһүн-уоҕун, […]
Ньурбаттан төрүттээх Ийэ олоҥхоһут Спиридон Васильевич Петров-Чыычаах төрөөбүтэ 130, итиэннэ улуус 200 сылларын көрсө, Чыычаах “Оҕо Дьулаах бухатыыр” олоҥхотун сэтинньи 25 күнүгэр, Олоҥхо күнүгэр, Ньурба норуодунай тыйаатырын сыанатыгар көрдөрөөрү, бэлэмнэнии үгэнэ буола турар. Ол туһунан бу сигэнэн киирэн көрүҥ: Норуот күүһүнэн турар олоҥхо үрдүк таһымнаахтык ааһыа диэн эрэнэбит. Хайдах ааспытын сырдатыахпыт.
Саха Өрөспүүбүлүкэтигэр олоҥхо декадатын чэрчитинэн, ахсынньы 4 күнүгэр сарсыарда 10 чаастан Дьокуускайга «Арчы» дьиэтигэр дьиэ кэргэнинэн олоҥхону толоруу «ТӨРҮТ СИТИМ» диэн өрөспүүбүлүкэтээҕи күрэс үтүө-мааны түһүлгэтигэр ыҥырабыт.Тыл алыптаах эйгэтинэн тыыннаммыт, кылыһахтаах тойук дуорайар, олоҥхо дорҕооно тохтообокко кутуллар түһүлгэтин сэргэҕэлээҥ, «Ноо!» диэн сэргээҥ!
Олоҥхо күнүн көрсө, өрөспүүбүлүкэ үрдүнэн олоҥхо декадата ыытыллар буолбута уонтан тахса сыл буолла. Ол курдук, быйыл 2023 сылга СӨ Бырабыыталыстыбатын, СӨ култуураҕа министиэристибэтин, итиэннэ олоҥхону сайыннарыыга туһуламмыт тэрилтэлэр таһымнарыгар биир кэлим былааны оҥорон бигэргэппиттэрэ. Ону билиһиннэрэр уонна торумнуур пресс-кэмпириэнсийэҕэ СӨ Бырабыыталыстыбатын бэрэссэдээтэлин солбуйааччы Сергей Местников, СӨ култуураҕа миниистирэ Афанасий Ноев, Олоҥхо тыйаатырын дириэктэрэ Мария Турантаева, […]