События / Бэлиэ түгэннэр
Олоҥхо декадатын түмүктүүр тэрээһиҥҥэ Олоҥхо институтун сүрүннүүр научнай үлэһитэ Юрий Борисов бастыҥнарга наҕараадаларын туттарда. —Бу аахсыйаны СӨ Национальнай бибилэтиэкэтэ, М.К. Аммосов аатынан Хотугулуу-Илиҥҥи федеральнай университет, Олоҥхо чинчийэр-научнай института, Олоҥхо тыйаатыра кыттыһан оҥордубут. Барыта 30 улуустан 7 тыһыынчаттан тахса киһи диктаны суруйда. Тиэкиһэ Ойуунускай “Дьулуруйар Ньургун Боотур” олоҥхотуттан кэрчик этэ. Аан бастакытын икки тылынан ыытылынна: нууччалыы уонна сахалыы. […]
Өлүөнэ өрүһүнэн устан кэлбит өбүгэлэрбит аара хайаларга ойуулаабыттара-бичийбиттэрэ, үтүмэн сыллар тухары суураллыбакка, ааспыт кэм кэрэхсэбиллээх кэрэһиттэрэ, кистэлэҥнээх кэпсээннэрэ буолан тураллар. Ол уонча үйэ анараа өттүгэр соһону (охра) кырааска оҥостон уруһуйдаабыт дьон сыдьааннара – аныгы сахалар – билигин аны сыыппара көмөтүнэн куйаар ситимигэр хатыламмат хартыыналарын үйэтитэллэр. Онтукалара эмиэ сүппэккэ-симэлийбэккэ, быдан дьылларга хараллан хаалыаҕа диэн эрэнэбит… […]
Кулун тутар 21 күнүгэр С.Зверев-Кыыл Уола аатынан Үҥкүү национальнай тыйаатырын оркестра Улан-Удэ П.И. Чайковскай аатынан Усукуустуба кэллиэһин кэнсиэртиир саалатыгар «Олоҥхо дойдутун матыыба» диэн бэртээхэй киэһэни бэлэхтээтэ. Норуот үстүрүмүөннэригэр идэтийбит оркестр саха композитордара К.Герасимов, В.Ксенофонтов, Н.Берестов, В.Зырянов айымньыларынан турбут этнобалеттан сюиталары уонна быһа тардыылары толоруута дьикти эйгэни үөскэттэ. Саха мелодистарын ырыаларын доҕуһуолун Н. Петров, В. Ноенохов […]
В новом номере журнала НИИ Олонхо СВФУ исследователи из научных и образовательных учреждений РФ и Казахстана поделились результатами своих исследований: Институт языка, литературы и истории ФИЦ Карельского научного центра РАН (Миронова В.П.) – «Фольклорный образ Петра I в контексте карельской эпической традиции»; Институт гуманитарных исследований Кабардино-Балкарского научного центра РАН (Гутов А.М.) – «Способы концентрации внимания […]
Олоҥхо XVI ыһыаҕа буолара 100-кэ тиийбэт хонук хаалбыт! Онон сибээстээн бэлэмнэнии үлэтэ күүскэ бара турар. Кулун тутар 14-17 күннэригэр Өймөкөөн улууһун Томторугар уонна Уус Ньааратыгар өрөспүүбүлүкэтээҕи научнай-методическай кэмпириэнсийэ ыытылынна. 16 улуустан, Дьокуускай куораттан барыта 200 киһи кэлэн барда, 850 киһи маастар кылаастарга, кэпсэтиилэргэ кытынна. Улуустартан кэлбит дэлэгээссийэлэр ыһыах тэрээһинигэр көмөлөһөргө бэлэмнэрин биллэрдилэр. Таатта улууһуттан 18 […]
Кулун тутар 10-11 күннэригэр тойукка туойуллубут тоҕус томтордоох Чурапчыга былыргы дьыллар быралыйар быраман мындааларыттан, урукку дьыллар охсуһуулаах улаҕа өттүлэриттэн тиийэн-тиксэн кэлбит, уос номоҕо буолбут улуу Олоҥхобут дьоро күннэрэ буолан аастылар. Олоҥхо бу дьоро күннэрин олоҥхону толорооччу Яна Ньургусова уонна кини уһуйааччыта Никандр Прокопьевич Тимофеев бэлэхтээтилэр. Саас-сааһынан кэпсээтэххэ, кинилэр култуура улуустааҕы салалтатын иһинэн үлэлиир Олоҥхо киинин ыҥырыытынан Дьокуускайтан кэлэн ыалдьыттаатылар. […]
Уус Алдан улууһун Өлтөх нэһилиэгэр “Куйуур олоҥхото” өрөспүүбүлүкэтээҕи күөн күрэс буолан ааста. Биллэр олоҥхоһут, ССРС суруйааччыларын сойууһун чилиэнэ Дмитрий Михайлович Говоров-Олоҥхоһут Миитэрэй төрөөбүтэ 175 сылыгар ананна. “Куйуур олоҥхотугар” Мэҥэ Хаҥалас, Нам, Үөһээ Бүлүү, Таатта, Уус Алдан, Амма, Бүлүү улуустарыттан олоҥхоһут 7 бастыҥ ыччата түмсэн, оллоонноон олорон, өбүгэлэрин хаанын уһугуннаран, ыллаан-туойан, кэпсээн-ипсээн, дьону сэргэхситтилэр, олоҥхобут аны […]
Кэбээйигэ СӨ култууратын үтүөлээх үлэһитэ, энтузиаст фольклорист Савелий Николаевич Тимофеев-Ыллык «Чэй, эрэ!» диэн фольклорнай ансаамбылы тэрийэн үлэлэтэр. Онно Кэбээйи оскуолатыни IV «а» кылааһын үөрэнээччилэрэ (сал. С.С. Кривошапкина) маҥнайгы кылаастан сылдьаллар. Норуот ырыатын толороллор, былыргылыы чабырҕаҕы этэллэр, Ойуунускай, Алампа курдук классик суруйааччылар хоһооннорун үөрэтэн, өйтөн ааҕаллар, сахалыы үҥкүүлэри толороллор (уус-уран салайааччы В.Н. Лугинова) уонна С.Н. Тимофеев-Ыллык […]
«Удьурҕай Таатта» бөлөх айар-тутар, кэпсиир-ипсиир айана саҕаламмыта 10-тан тахса сыл буолла. Кэлиҥҥи 5 сылга «Олоҥхо суолунан айан» бырайыакка (сал. Акулина Егасова) кыттыһаммыт, сылдьар ыырбыт көхтөөхтүк кэҥээн биэрдэ. Быйылгы олунньу 10-17 күннэригэр Кэбээйи улууһугар олоҥхо эйгэтигэр үлэлээн кэллибит. Айан барылыгар баар соруктары барытын олоххо киллэрэн кэллибит диир санаа киһини үөрдэр, сүрү күүһүрдэр. Бастатан туран, тиийбит күммүтүгэр, олохтоох […]
Улуустар норуот күүһүнэн олоҥхо испэктээктэри туруор буолбуттара кэрэхсэбиллээх. Намнар Ойуунускай быйылгы төрөөбүтэ 130 сылын көрсө, үс көстүүлээх «Туналҕаннаах ньуурдаах Туйаарыма Куо» музыкальнай драма-олоҥхону туруоран, Намнааҕы М.К. Аммосов аатынан Култуура уонна духуобунай сайдыы дыбарыаһыгар үрдүк таһымнаахтык көрдөрдүлэр. Испэктээк доҕуһуолун Нам улууһун Үөдэйиттэн төрүттээх, саха профессиональнай музыкатыгар улахан кылааттаах, Сергей Зверев-Кыыл Уола үҥкүүлэрин барытын ноталаабыт Василий Зырянов суруйбут. […]
Кулун тутар 14-17 күннэригэр Өймөкөөн улууһугар, Олоҥхо ыһыаҕар бэлэмнэнии үлэ чэрчитинэн, Уус Ньара уонна Томтор нэһилиэктэригэр «Олоҥхо ХVI ыһыаҕа Өймөкөөҥҥө: Айыы санаа айана» өрөспүүбүлүкэтээҕи научнай-методическай кэмпириэнсийэ буолан ааста. Барыта 16 улуустан уонна Дьокуускай куораттан 900-чэкэ киһи кэлэн кытынна. Сарсыардаттан ыалдьыттар, тэрийээччилэр, олохтоохтор Томтор орто оскуолатыгар лыык курдук муһуннулар. Спорт саалатыгар уус-уран оҥоһуктар быыстапкалара тэриллибит: манна […]
Олоҥхо ыһыаҕа 2024 сылга Амма улууһугар буолара былааннанар. Бэлэмнэнии үлэтэ номнуо саҕаламмытын СӨ Ил Дарханын уонна Бырабыыталыстыбатын пресс-сулууспата иһитиннэрэр. Ил Дархан Айсен Николаев дьаһалынан Амма оройуонугар Олоҥхо ыһыаҕын тэрийэр кэмитиэт састааба бигэргэтиллибитэ. Сүбэ мунньаҕы СӨ Бырабыыталыстыбатын бэрэссэдээтэлин солбуйааччы Сергей Местников салайан ыытта. Оробуочай бөлөх тэрээһиннэр ыытыллыахтаах эбийиэктэрин миэстэтигэр тиийэн көрдө-иһиттэ. Ыһыаҕы ыытарга сүрүн былаһаакканан Култуура […]
В целях разработки научно-методологической основы проведения XVI Республиканского Ысыаха Олонхо-2023 в Оймяконе и оказания теоретической и практической поддержки организаторам и населению Оймяконского улуса с 14 по 17 марта 2023 г. в п. Усть-Нера и с. Томтор на высоком организационном уровне состоялась XIII Республиканская научно-методическая конференция «XVI Ысыах Олонхо в Оймяконе: эпический вектор духовного развития народов […]
Хатастааҕы «Тускул» култуура киинин иһинэн үлэлиир норуодунай тыйаатыр «Олоҥхо — олохпут ситимэ» диэн бырайыагынан үлэлээбитэ уонча сыл буолла. Ити кэм устата иҥэриммит уопуттарын барытын мунньан, С.А. Зверев-Кыыл Уола суруйан хаалларбыт «Кулун кугас аттаах Куллустай Бэргэн» олоҥхотун туруордулар. Саамай кэрэхсэбиллээҕэ, бу олоҥхо көстүүмнэрин, реквизиттэрин, ороскуотун — барытын Дьокуускай куорат баһылыгын граныгар кыттан ылбыт үптэринэн төлөстүлэр. Кырдьыга да. грант […]
Таатта улууһугар кулун тутар 2 күнэ Олоҥхо күнүнэн биллэриллибитэ. Быйыл дойдуга Педагог уонна настаабынньык сыла буолан, Олоҥхо күнүгэр улуус дьыссааттарын уһуйааччылара түмсэн, олоҕун тухары оҕону иитиигэ үлэлээбит баспытаатал, сэбиэдиссэй, этнопедагог, ырыаһыт, тойуксут, чабырҕахсыт, хомусчут, олоҥхону толорооччу, оһуохайдьыт, алгысчыт Любовь Дмитриевна Габышева сырдык кэриэһигэр олоҥхону толорууга күрэхтэстилэр. Бу күөн күрэһи Л.Д. Габышева уһун кэм салайбыт Уус […]
Ил Түмэн бэрэссэдээтэлин бастакы солбуйааччы Александр Жирков “Аан дойду норуоттарын эпостара” норуоттар икки ардыларынааҕы ассоциация солбуйар бэрэсидьиэнэ уонна Олоҥхо 10 сылын тэрийэр национальнай кэмитиэт бэрэссэдээтэлэ буолар. Кини эпическэй айымньылар нөҥүө норуоттары сомоҕолуур соруктаах үтүмэн үлэни киэҥ далааһыннаахтык ыытар. Төрөөбүт норуотун уонна түүр тыллаах омуктар култуураларын, төрүт үгэстэрин, фольклордарын сөргүтэр уонна харыстыыр сыалтан Александр Жирков […]
Олоҥхо тыйаатырын 15 сыллаах үбүлүөйүгэр анаан, Үөһээ Бүлүү ытык кырдьаҕаһа, Дархан оһуохайдьыта, сэрии бэтэрээнэ Андрей Титович Тиитээрэп (Ил Дархан Айсен Николаев эһэтэ) «Хардааччы Бэргэн» диэн олоҥхотун (Андрей Борисов, Павел Колесов туруоруулара) көрөн, дуоһуйан кэллим. Олоҥхо тыйаатырын туруоруутунан өссө эрдэ «Кыыс Дэбэлийэ» олоҥхону сөҕө көрбүттээхпин. Онно Степанида Борисова уобараһын дьоһуннаахтык арыйбыта. Дьэ, бу бэҕэһээ көрбүт «Хардааччы Бэргэн» олоҥхо-испэктээкпин […]
Норуот маастарын күнүн бэлиэтээһин чэрчитинэн, саха норуодунай суруйааччыта Егор Неймохов аатынан литератураны, кыраайы үөрэтэр музейга Мэҥэ Алдан нэһилиэгин талба талааннаахтарын, уран тарбахтаахтарын оҥоһуктарын быыстапката көрдөрүүгэ турда. Быыстапка саамай тууһа, сүмэтэ, олох үрдүк таһымҥа таһаарбыт экспонаттар – Татьяна Иннокентьевна Колодезникова оҥоһуктара. Кини оҥорбут «Олонхо – һаха омук мындыр өйүн кылаан чыпчаала» кылынан дьүһүйүүтэ ханнык баҕарар улахан таһымнаах быыстапка киэргэлэ […]
Этэн көрө-көрө күлэр тэбэнэттээх 15 саас диэн киһи олоҕун дьикти сааһа буолар: ыраны ырыаҕа ыпсарар, баҕа санаалар булгуччу туолуохтаахтарыгар итэҕэйэр, сырдык кэрэ олоххо эрэнэр, күннээҕиттэн хатыламматы булан көрөр, маҥнайгы истиҥ иэйииилэргэ куустарар уһуктуу умсулҕаннаах, тыллыы тырымнас, үүнүү-сайдыы кэскиллээх кэмэ! Ол тэҥэ Олоҥхо тыйаатыра, төһө да былдьаһыктаах былыргы дьылларга айыллыбыт айымньыны оонньоотор даҕаны, олох киэҥ аартыгар […]
Бүгүн, кулун тутар 14 күнүгэр, Өймөкөөн улууһун Уус Нера бөһүөлэгэр Олоҥхо ыһыаҕар аналлаах научнай-методическай кэмпириэнсийэ үлэтин саҕалаата. Тэрээһини үөрүүлээх быһыыга-майгыга Саха Өрөспүүбүлүкэтин култуураҕа уонна духуобунай сайдыыга миниистири солбуйааччы Афанасий Ноев, Өймөкөөн улууһун баһылыга Иннокентий Сивцев, Култуура уонна туризм сайдыытын салалтатын начаалынньыга Аксинья Сивцева арыйдылар. Саха сирин биир сүрүн тэрээһинин – Олоҥхо ыһыаҕын ыытарга көмөлөһө, сүбэ-ама биэрэ былаас уорганнарын, култуура […]